Prof. Małgorzata Gersdorf oświadczyła, że według Konstytucji jest I Prezes Sądu Najwyższego do 30 kwietnia 2020 roku.– „To formalnie, ale czy będzie mi dane sprawować tę funkcję, to zależy od sytuacji, jak się rozwinie” – powiedziała prof. Gersdorf w TVN 24. Dodała, że uchwalone przez PiS przepisy jej nie dotyczą. – „Uważam, że te ustawy w ogóle mnie nie dotyczą, bo nie mogą zmienić Konstytucji w żaden sposób. Konstytucja jest prawem nadrzędnym, umową społeczną, której nie może zmienić ani parlament w zwykłym trybie, ani pan prezydent. Można zmienić Konstytucję tylko w trybie określonym w tej Konstytucji” – podkreśliła.
Zapytana w TVN24, co zrobi, gdy zostanie wybrany jej następca, odpowiedziała: – „Na pewno nie przykuję się do kaloryfera. To nie przystoi. Mogę siedzieć dalej i zobaczyć, co będzie robić ta osoba, która przyszła. Różne rzeczy mogę zrobić. Zobaczymy, troszkę niepewności zostawię”.
Podkreśliła, że prawnicy, sędziowie stanęli – jeśli chodzi o środki – „pod ścianą”. – „My nie mamy więcej instrumentów na to, żeby pokazać ludziom, że dzieje się źle, że jest bardzo niedobrze”. Według prof. Gersdorf, Polska przestaje być państwem opartym na trójpodziale władzy. – „Władza ministra sprawiedliwości nad sądami powszechnymi jest tak olbrzymia i zaczyna on być Sądem Najwyższym przez ten wybór sędziów, że już tutaj trudno mówić, że to jest w pełni niezależny, niezawisły sąd” – oświadczyła.
Prof. Gersdorf skrytykowała też Julię Przyłębską, która po zawieszeniu przez SN stosowania przepisów pisowskiej ustawy do czasu wydania wyroku przez unijny Trybunał, stwierdziła, że działanie Sądu Najwyższego narusza przepisy Konstytucji i Kodeksu postępowania cywilnego. – „Julia Przyłębska nie ma kompetencji, by wypowiadać się o orzeczeniach Sądu Najwyższego. Nikt nie może być sędziami sędziów. Sąd Najwyższy to ostatnia instancja i on jest powołany, by rozstrzygać zagadnienia prawne. Mamy tu rozdźwięk między autorytetami naukowymi, sędziami Sądu Najwyższego, TSUE a władzą” – powiedziała I Prezes SN.
Połowę składu sędziowskiego nowej Izby Dyscyplinarnej stanowić będą podlegli ministrowi Zbigniewowi Ziobrze prokuratorzy. Jedna z takich osób … sama skazana jest wyrokiem dyscyplinarnym. Chodzi o mecenas Małgorzatę Ułaszonek-Kubacką, o tym też w artykule „Tłumaczenie skandalu pośpiechem jest śmieszne„. Jak ustalili dziennikarze Czarno na Białym z TVN24, o wyroku dyscyplinarnym Krajowa Rada Sądownictwa musiała wiedzieć wcześniej.
Wiceszef KRS Wiesław Johann twierdzi, że członkowie KRS nie wiedzieli o tej karze. – Ja się tutaj przyznaję, w imieniu kolegów, do błędu – powiedział Johann. Jednak dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Białymstoku, Andrzej Kaliński, ma inne zdanie w tej sprawie. Jak stwierdził, informacja o ukaraniu, czyli orzeczenie dyscyplinarne, zgodnie z przepisami znajdowało się w aktach osobowych. Jednocześnie poinformowałem o tym KRS, przesyłając te akta i załączając do nich opinię z tą informacją. Faktycznie informacje o nałożeniu kary na Ułaszonek-Kubacką dotarły do KRS 20 sierpnia. Mimo tego trzy dni później, 23 sierpnia, KRS rekomendowała ukaraną mecenas do Izby Dyscyplinarnej!
Dopiero 5 września biuro prasowe nowej KRS przyznało, że wysłuchując Małgorzatę Ułaszonek-Kubacką, Rada dysponowała jej aktami osobowymi. Zaznaczyło jednocześnie, że „praktyka jest taka, że aktami dysponuje sprawozdawca”. Sędzią sprawozdawcą w tej sprawie był, jak poinformował rzecznik KRS, poseł Stanisław Piotrowicz. Sama Małgorzata Ułaszonek-Kubacka, poproszona o komentarz, nie skorzystała z możliwości wypowiedzi.
Wiele wskazuje natomiast na fakt, że jest ona bardzo lojalnym pracownikiem ministra Ziobry. Ułaszonek-Kubacka w 2016 roku reprezentowała Zbigniewa Ziobrę przed sądem w procesie zdegradowanej prokurator Małgorzaty Wilkosz-Śliwy. Była pełnomocnikiem najbliższych ludzi prokuratora generalnego – Bogdana Święczkowskiego i Jerzego Engelkinga. Wiadomo też, że od sierpnia 2016 roku do końca lutego zatrudniona była w Prokuraturze Krajowej na pół etatu, a od marca na cały etat. Tymczasem Prokuratura Krajowa przez siedem dni nie odpowiedziała na pytanie, czy kandydatka do Sądu Najwyższego nadal podlega ministrowi Zbigniewowi Ziobrze. Sędzia Johann, jak przyznał dziennikarzom TVN, nie wie, czy te związki są bliskie, „bo po prostu nie zna tych ludzi”.
Inną kandydatką do nowej Izby Dyscyplinarnej wybrana została Małgorzata Bednarek, która pracuje obecnie w Prokuraturze Krajowej. Gdy PiS pierwszy raz doszło do władzy w 2005 roku, Bednarek awansowała na szefową prokuratury okręgowej w Bielsku-Białej. Zasłynęła udziałem w konferencji dotyczącej zorganizowanej grupy przestępczej sędziów i prokuratorów w bielskim wymiarze sprawiedliwości. Gdy jednak oskarżeni o korupcje sędziowie pozwali miejscową prokuraturę, proces wygrali. Co więcej prokuratura bielska wypłaciła w związku z tymi postępowaniami około 500 tysięcy złotych zadośuczynienia. Po przegranych przez PiS wyborach prokurator Bednarek założyła stowarzyszenie prokuratorów Ad Vocem skupiające bliskich współpracowników ministra Zbigniewa Ziobry.
Wkrótce dowiemy się zapewne, jaką decyzję w sprawie zasiadania w ID skazanej dyscyplinarnie radczyni prawnej i innych prokuratorów podległych Zbigniewowi Ziobrze podejmie prezydent Andrzej Duda – najcześciej przwidywalny w swoich działaniach.
– W PiS-ie nie ma schematu informacji zwrotnej – historyk prof. Piotr Osęka* w rozmowie z Gazeta.pl tłumaczy, dlaczego na Nowogrodzkiej nikt nie powstrzymał propagandy sukcesu „Wiadomości” TVP, która zaczyna obracać się przeciwko partii rządzącej.
Najpierw wpis na Facebooku, a niedawno komentarz na Gazeta.pl. Oba wywołały burzę, w obu porównuje pan „Wiadomości” TVP do stalinowskiej propagandy. Nie za mocno?
Nie. Jako historyk zajmuję się badaniem propagandy w XX wieku. To porównanie nie oznacza, że stalinizm wrócił. Jakby wrócił, nie mógłbym tego powiedzieć, a zamiast z panem, rozmawiałbym ze „smutnymi panami”, którzy byliby żywo zainteresowani, dlaczego szkaluję państwo polskie.
Na razie szkaluje pan „Wiadomości”.
„Wiadomości” są forpocztą procesu, który próbowałem opisać. Stały się łącznikiem między kulturą polityczną stalinizmu, a kulturą polityczną obecnej partii rządzącej.
Zwolennicy anty-PiS-u na pewno temu przyklasną, ale prawicowcy powiedzą: przecież TVN to też propaganda.
TVN nie ukrywa w swoich materiałach, że jest krytyczny i złośliwy wobec rządzących, ale jednak „Fakty” wciąż są serwisem informacyjnym. Nie występuje w nich zjawisko, które obserwujemy w „Wiadomościach” – że wszystkie informacje wzajemnie do siebie nawiązują, układając się w spójną, literacko skomponowaną całość. Co więcej, w „Wiadomościach” racje opozycji, jeśli w ogóle są przedstawiane, brane są w cudzysłów. Chodzi o to, żeby na wszystkie możliwe sposoby, w każdym zdaniu, w każdym słowie pokazać widzowi, gdzie jest racja i po której stronie my-dziennikarze stoimy.
Prezes TVP Jacek Kurski odpowiedział kiedyś na te zarzuty w wywiadzie dla tygodnika „W sieci”: „Nie możemy zaakceptować tezy, że dwie wielkie stacje prywatne, mające oficjalnie prawie połowę rynku, mogą być stronnicze i nie można nic z tym zrobić, a publiczna ma być pół na pół”.
Otóż to. Oni nawet nie ukrywają tego, że nie są obiektywni, że nastąpiło całkowite zerwanie z wcześniejszą formułą, która była zupełnie inna. Tutaj sam panu podrzucę kontrargument: TVP zawsze broniła władzy. Teraz PiS-u, wcześniej Platformy, a jeszcze dawniej SLD. Jednak to, co najważniejsze, dotyczy opozycji – po 2015 roku doszło do diametralnej zmiany przedstawiania jej w „Wiadomościach”. Jeszcze trzy lata temu politycy opozycji notorycznie skarżyli się na zbyt małą ilość czasu antenowego w „Wiadomościach”. Pewnie słusznie. Dzisiaj opozycji w „Wiadomościach” jest pełno. Gdyby porównać tylko ekspozycję Rafała Trzaskowskiego i Patryka Jakiego, dwóch głównych kandydatów na prezydenta Warszawy, to podejrzewam, że wyszłoby 65:35 na korzyść polityka Platformy.
Po co tak eksponować opozycję?
Żeby ją ośmieszyć, zdyskredytować. W czasach stalinowskich opozycji w zasadzie nie było, więc nie było o czym mówić. Z kolei w PRL-u o opozycji nie mówiono nawet, gdy na ulice stolicy wyszło 30 tys. ludzi. Dzisiaj taki Trzaskowski obrywa w sytuacji, gdy zdarzy mu się wypowiedzieć zgodnie z linią PiS-u. Od razu słyszymy, że „Oficjalnie Rafał Trzaskowski uważa…”, bo oczywiście tak naprawdę kłamie i knuje przeciwko Polsce. „Wiadomości” zawsze muszą dobitnie pokazać, gdzie jest racja ludowa, a gdzie wróg klasowy. Poza tym, w „Wiadomościach” całkowicie zmienił się garnitur gości i ekspertów. To przedziwne, jak bardzo nowe twarze pojawiły się w charakterze ekspertów i jak często jako eksperci przedstawiani są ludzie znikąd – bez żadnego dorobku, anonimowi, ale mówiący to, czego się od nich oczekuje.
To pana zdaniem kolejne nawiązanie do czasów stalinizmu?
Przy trwającej wówczas równolegle rewolucji następowała zasadnicza wymiana elit. Dzisiaj w „Wiadomościach” również obserwujemy ambicję wymiany elit, chęć pokazania wszystkim, że my też mamy elity po swojej stronie. Te prawdziwe elity. Uważam przy tym, że tych ekspertów w „Wiadomościach” jest znacznie więcej niż kiedyś. Do tego, rzecz jasna, dziennikarze, ale tylko mediów rządowych lub prorządowych – kilka, kilkanaście tych samych postaci, które w kółko mówią te same rzeczy.
Na naszych łamach stwierdził pan: „Bieżąca polityka staje się pretekstem do codziennego recytowania PiS-owskiego katechizmu. Jak wygląda ten „katechizm”?
Dotyczy każdego emitowanego w „Wiadomościach” materiału, bo każdy materiał musi reprezentować podstawowe prawdy wiary. Ów „katechizm” ma kilka stałych elementów.
Pierwszy – nastąpił przełom gospodarczy, Polakom żyje się dostatniej, a Polska rośnie w siłę.Drugi – skoro jest sukces, to musi być też porażka. Tę porażkę znajdujemy w przeszłości, w rządach poprzedników. Bo chociaż jest dobrze, to kiedyś było źle – jest ciągła potrzeba podkreślania różnic między świetlanym dniem dzisiejszym i ponurą przeszłością. Złe informacje, jeśli już są podawane, muszą być neutralizowane i pokazywane jako element wrażych podchodów opozycji przeciwko Polsce.
Trzeci – czas mierzymy od jesieni 2015 roku, bo obecna władza w żadnym stopniu nie jest kontynuatorem działań poprzedników. Nawet nieprzerwany rozwój gospodarczy kraju nie jest efektem wejścia Polski do Unii, tylko są to osobiste sukcesy rządów „dobrej zmiany”, ewentualnie premiera lub któregoś z ministrów.
Z tym wiąże się element czwarty, czyli nieobecność Unii Europejskiej w serwowanej widzom narracji. Unia znika z tego obrazu, nie pomaga nam, a co najwyżej bruździ.
Element piąty – w 2015 roku po wygranych przez PiS wyborach rozpoczęła się rewolucja, dzięki której Polakom żyje się lepiej, a Polska rozwija się jak należy.
Wreszcie element szósty i najważniejszy – wszystko, co złe łączy się ze sobą. Na Polskę czyha opozycja, czyli Platforma i Nowoczesna, do tego Unia Europejska oraz George Soros, który chce do nas sprowadzać imigrantów. Zagrażają nam też liberalny permisywizm i zachodnie zepsucie obyczajów, przejawiające się m.in. w postulatach równouprawnienia dla mniejszości seksualnych, które potem będą się szarogęsić w katolickiej Polsce.
Wciąż nie widzę, jak to się ze sobą łączy.
Już tłumaczę. Opozycja albo geje działają za pieniądze Sorosa. Niestety nie sposób powiedzieć, że Soros jest gejem, ale za to sugeruje się między wierszami, że jest węgierskim Żydem. Żydem, znaczy wrogiem, bo przecież wątek antysemicki też wybija u nas cyklicznie co jakiś czas. Do tego opozycja zawsze jeździ na skargę do Angeli Merkel, która jest Niemką, a przecież Niemcy są naszym odwiecznym wrogiem. Zatem Grzegorz Schetyna jest drugim Konradem Mazowieckim, który znów zaprasza Niemców do Polski.
Brzmi to dość egzotycznie. Mam rozumieć, że dziennikarze, którzy robią materiały dla „Wiadomości”, wierzą w taką spiskową teorię dziejów? A może robią to cynicznie?
Z punktu widzenia propagandy jest to bardzo trudne pytanie, bo nikt tak naprawdę tego nie wie, tzn. propaganda polityczna nie działa jak prosty marketing proszku do prania. Jest osadzona w gęstej sieci uwarunkowań, dlatego góra pieniędzy i sztab najlepszych piarowców wcale nie gwarantują sukcesu. Propaganda komunistyczna nie była skuteczna poprzez swoją wyjątkową perswazyjność, tylko stopniowe budowanie w odbiorcach przekonania, że komunizm jest wieczny i że tak jak jest dzisiaj będzie już zawsze.
Patrząc historycznie – „Wiadomości” to lepsza czy gorsza propaganda od tej stalinowskiej?
Przede wszystkim przewidywalna.
To chyba cecha każdej propagandy?
Właśnie nie. Dobra propaganda powinna być nieprzewidywalna. W myśl zasady: nie wiadomo, czym Was zaskoczymy. Sprawna propaganda powinna też odwoływać się do rzeczywistych lęków i emocji odbiorców, wyczuwać je i nawiązywać do nich.
W PiS-ie jest sporo głosów krytyki wobec „Wiadomości”. Głosów, które mówią, że „Wiadomości” poszły za daleko. Sam prezes Kurski, w przytaczanym już wywiadzie dla „Sieci”, stwierdził, że takie informacje do niego „rzadko, ale docierają”.
To kokietowanie i gra pozorów. Być może raz na jakiś czas prezes Kurski mówi swoim ludziom: „Pamiętajcie o obiektywizmie i o tym, żebyście nie byli stronniczy w swoich materiałach”. Ale jaki jest tego efekt, wszyscy od dawna widzimy, także nie brałbym tych jego zastrzeżeń na poważnie.
Znów prezes Kurski dla „Sieci”: „Czasem dziennikarze przesadzają, ale wówczas staram się ich upominać, a nawet karać. Umiemy się przyznać do błędu”.
Bardzo chciałbym zobaczyć tę listę napomnień i kar, które zostały wymierzone dziennikarzom przez kierownictwo TVP.
Były takie przykłady: Ziemowit Kossakowski i jego artykuł o lekarzach-rezydentach, Filip Styczyński i Lucjan Ołtarzewski pokazujący do kamer obraźliwe gesty podczas protestów w obronie sądów czy wreszcie Łukasz Sitek, który miał się awanturować z konduktorem w pociągu, krzycząc przy tym, że jest z TVP.
Ale w tych przypadkach, choć brzydko to zabrzmi, spadły majtki na wizji. Tu już nie dało się nic zrobić. Kwestia manipulacji, czyli pokazywania fałszywego materiału, była w przypadku pana Kossakowskiego oczywista. W pewnym sensie to był ten poziom kompromitacji, któremu nie dało się zaprzeczyć, bo jednak cały czas silna jest strona przeciwna, która takie potknięcia natychmiast wychwytuje i nagłaśnia. Właśnie dlatego uważam, że dobre notowania PiS-u wcale nie są efektem działania propagandy. Można wręcz powiedzieć, że są dobre pomimo propagandy, bo w jej obecnym kształcie jest ona raczej obciążeniem dla hipoteki rządu niż wsparciem. Oczywiście rząd tego nie dostrzega, bo każdy rząd uważa, że im bardziej się go chwali, tym lepiej. Tyle że tutaj wszystkie granice zostały przekroczone i wszystkie bezpieczniki wykręcone.
Przekonuje mnie pan, że „Wiadomości” to współczesna wersja PRL-owskiej propagandy, a ja zastanawiam się, jak to możliwe, że te wszystkie „chwyty” z przeszłości działają w XXI wieku. Przecież mamy społeczeństwo informacyjne i wszechobecny internet.
Tylko wcale nie jest powiedziane, że te „chwyty” działają. To ich nadawcom wydaje się, że tak jest, bo są więźniami własnej wizji świata. Nie potrafią poza tę wizję wyjść. To nie jest cyniczna robota, w której ludzie z mediów publicznych wiedzą, że to wszystko nieprawda, ale chcą podejść widzów. To suma oddolnych gorliwości, mieszanina konformizmu z politycznym zacietrzewieniem. Jak pokazują wyniki Telewizji Polskiej i samych „Wiadomości”, mieszanina raczej nieskuteczna.
Porozmawiajmy o odbiorcach przekazu „Wiadomości”. Do kogo jest skierowany – do wszystkich, tylko do wyborców PiS-u, a może do określonego grona wyborców PiS-u?
Wydaje się, że w dużej mierze jest to komunikat, skierowany do żelaznego elektoratu PiS-u. Do tych, którzy chcą wysłuchać komunikatów z frontu i posłuchać, że nasi wygrywają. To ich cieszy i podbudowuje. Taki rytuał tożsamościowy, który zapewnia tym najwierniejszym widzom poczucie bezpieczeństwa w sensie psychologicznym i antropologicznym. Co ważne, odbiorcy, do których „Wiadomości” są skierowane w szczególności, to mieszkańcy polskiej prowincji. Nieprzypadkowo ciągle pojawiają się tam przykłady zwykłych ludzi spoza Warszawy, którym wiedzie się lepiej, odkąd PiS wygrało wybory.
I tym zwykłym ludziom można wcisnąć absolutnie wszystko? Propaganda nie ma ograniczeń?
Można im wciskać wszystko do momentu, do którego nie dostrzegą sprzeczności między tym, co podaje propaganda a rzeczywistością. Bo siłą rzeczy mają też dostęp do różnych innych źródeł informacji, więc mogą sami sprawdzić lub zweryfikować to, na czym im zależy. Weźmy sprawę wyboru Donalda Tuska na drugą kadencję na stanowisku przewodniczącego Rady Europejskiej. To było pierwsze poważne tąpnięcie wyników sondażowych PiS-u, chociaż przedstawiali to jako wielki sukces. Tyle że ludzie widzieli, co mówią o tym inne media i media w innych krajach. Do tego dochodzi aspekt, nazwijmy go, sportowy – podstawiliście nogę naszemu, Polakowi, a on walczył o historyczną rzecz.
Ale Tusk to dla żelaznego elektoratu PiS-u zdrajca, a nie Polak.
Mimo wszystko nasz, Polak. Dlatego działania rządu wyglądały jak gra przeciwko naszemu. Także to nie jest tak, że można ludziom wcisnąć absolutnie wszystko. Moim zdaniem wystarczy pierwsze poważniejsze tąpnięcie gospodarcze czy zachwianie koniunktury, żeby ta propaganda rozpadła się jak domek z kart.
W swoim poście na Facebooku napisał pan: „W gruncie rzeczy walka toczy się to, by widzowie zrozumieli, że w Polsce przyszłości dla przeciwników PiS nie będzie miejsca”. Wizja dość makiaweliczna – przejęcie kontroli nad umysłami Polaków. A co jeśli odpowiedź jest bardziej prozaiczna: władza nad mediami = władza nad wyborcami = wygrane wybory.
Rządzącym często tak się wydaje, ale to nie działa w ten sposób. Te mechanizmy są zupełnie inne, znacznie bardziej skomplikowane. W demokracji władza nad mediami wcale nie oznacza wygranych wyborów. Nawet w dyktaturze tak nie jest. Komuniści w ’89 roku mieli pełnię władzy nad mediami i armię propagandystów, a wybory przegrali straszliwie. Stosunek armat propagandowych PZPR i „Solidarności” wynosił 10:1, a nic to nie pomogło.
Zdecydowała fala społecznego oburzenia i potrzeby zmiany.
Otóż to, kluczem do sukcesu jest wyczuwanie społecznych emocji i umiejętne odnoszenie się do nich. W tym sensie propaganda potrafi być pomocna dla rządzących. Natomiast ma ona bardzo niewielką zdolność „urabiania” opinii społecznej. To jest możliwe tylko do pewnego stopnia. Tak jak było w stalinizmie, gdzie mieliśmy propagandę, cenzurę i policję polityczną. Z jednej strony jest przekaz, z drugiej policyjna pała i albo to popierasz, albo idziesz do mamra. Ludzie postawieni w takiej sytuacji przestają mieć możliwość komunikowania komukolwiek i jakkolwiek, że w ten przekaz nie wierzą, bo zwyczajnie się boją. W związku z tym zaczynają w niego wierzyć, ale też na krótko. Historia stalinizmu pokazuje, że gdy bezpieka słabnie, to propaganda robi się nieskuteczna. W Polsce nie mamy, oczywiście, żadnej bezpieki, więc w momencie, gdy wyczerpie się paliwo społecznego poparcia, propaganda również przestanie być skuteczna.
Wcześniej może narobić sporych szkód. Rozbudziła oczekiwania wielu grup społecznych i zawodowych, które też chcą trochę tego sukcesu dla siebie. Widzimy to w ostatnich tygodniach. Kolejne grupy interesu mówią: sprawdzam. I rząd znalazł się w kłopotach.
Tak, dlatego będziemy obserwować rozpaczliwe miotanie się dziennikarzy, którzy będą starali się pokazać konflikty społeczne w taki sposób, żeby widzowie uznali, że żadnych konfliktów nie ma, tylko z jednej strony jest efekt manipulacji, a z drugiej – rzeczowe i spokojne negocjacje członków rządu. Przy zachowaniu wszelkich proporcji będzie to sytuacja jak na przełomie 1944 i 1945 roku, kiedy w cotygodniowej niemieckiej kronice filmowej opowiadano o kolejnych sukcesach wojskowych i o tym, że Wehrmacht wycofał się na z góry upatrzone pozycje, z których przypuści miażdżące kontruderzenie na bolszewików.
Jeśli dojdzie do ogólnopolskich protestów przeciwko rządowi, będzie to chwila próby także dla „Wiadomości”. Podołają?
Ale co to znaczy, że podołają? Dziennikarze „Wiadomości” będą wychodzić i dalej serwować swoje informacje. To nie jest sytuacja z gatunku: przeskoczą albo nie przeskoczą. Nikt tego nie sprawdza. Oni skaczą i mówią, że skoczyli bardzo wysoko.
Chyba, że rząd albo Nowogrodzka uznają, że jednak wcale tak wysoko nie skoczyli.
Jeżeli dojdzie do tego, że sondaże będą spadać, możemy znaleźć się w sytuacji, że decydent – a ja nie wiem tak naprawdę, kto jest decydentem w PiS-ie: czy już Morawiecki, czy jeszcze cały czas Kaczyński – mruknie niezadowolony i powie: „Kurski, za mało się staracie”. Wówczas prezes Kurski chwyci za telefon i nawrzeszczy na swoich dziennikarzy, że za mało się starają, że coś muszą zrobić, że nie może tak dalej być. Wtedy obejrzymy, o ile to jeszcze w ogóle możliwe, „Wiadomości” na sterydach i jeszcze bardziej zmanipulowany przekaz w stylu: emerytury są niskie, bo kradnie je Trzaskowski.
Dlaczego przez 2,5 roku nikt nie skorygował kursu „Wiadomości”? Łatwo było przewidzieć, że permanentna propaganda sukcesu w końcu wpędzi rząd w kłopoty.
Nikt nie zareagował, bo w PiS-ie nie ma schematu informacji zwrotnej. Ciężko znaleźć w Polsce partię, w której ów schemat działa, ale PiS jest tą, w której brakuje go zdecydowanie najmocniej. Nie ma spotkań, dyskusji, burzy mózgów, tylko są polecenia idące z góry na dół. Tak było zawsze, ta partia dzielnie trzymała się, przegrywając kolejne wybory, a mimo to zachowując spójność i wciąż idąc do przodu. Wówczas prezes nie słuchał żadnych rad i komunikatów z dołu, więc teraz, kiedy wygrywają i są na fali, nie będzie ich słuchać tym bardziej. Obowiązuje wersja, że to dzięki jego geniuszowi i przenikliwości PiS dotarło tu, gdzie jest.
Czego spodziewa się pan po „Wiadomościach” w trakcie dwuletniego maratonu wyborczego, w który właśnie wchodzimy?
Spodziewam się dalszego zaostrzania linii.
To jeszcze możliwe?
Kultura polityczna ma konstrukcję mechanizmu zapadkowego – może obracać się tylko w jedną stronę. Także jeśli już tak nakręciliśmy temperaturę sporu, to nie możemy teraz nagle zacząć od tego odchodzić bez rewolucji, przegranych wyborów, wymiany ludzi etc. Nagły powrót do spokojnego, rzeczowego języka jest niemożliwy. A jeżeli będzie trzeba coś robić, pokazywać, że reagujemy na zaostrzającą się sytuację, to będzie trzeba to robić coraz mocniej, coraz ostrzej, coraz bardziej delegitymizować opozycję. Bo co prawda możemy mieć setki tysięcy widzów, ale musimy pamiętać, że niektórzy widzowie są dla nas ważniejsi od innych. Szczególnie ważni są zaś ci telewidzowie, którzy mogą nas zwolnić z pracy.
Jak zareagują na to ci zwyczajni widzowie?
Będą z tego, oczywiście, kpiny i żarty. Tak było pod koniec lat 70. z telewizją Szczepańskiego, gdy żartowano, kpiono i niemiłosiernie szydzono z opowieści o kolejnych wielkich sukcesach Polski i gospodarskich wizyt towarzysza Gierka. Ludziom po prostu już nic innego wówczas nie zostało. W sklepach były pustki, żyło się ciężko, zostały tylko żarty.
Śmieszność nie zabija propagandy?
Jeżeli ludzie nie boją się z niej śmiać, to propaganda jest przeciwskuteczna. Propaganda rządzących ma bardzo ograniczone pole działania. Zawsze jest grą możliwości i najczęściej jej skuteczność trafia w otwierające się na krótko okienko czasowe. Można w nie wejść i dobrze wykorzystać sprzyjające okoliczności, dzięki czemu czasami udaje się wygrać wybory. Ale nie jest to długoterminowy patent, który pozwala nam nieustannie zdobywać sympatię wyborców.
Dalsze trwanie polskiej polityki w obecnej postaci będzie nas słono kosztować. Nowe rozdanie geopolityczne może przesądzić o pozycji kraju na dziesiątki lat
Po ostatnich sygnałach z Niemiec i Francji, do szerszych kręgów polskich elit zaczyna się wreszcie przebijać przestroga, którą w środowisku „Nowej Konfederacji” powtarzamy już od sześciu lat: że tak korzystny dla nas obecny porządek światowy, w tym europejski, ma nikłe szanse na przetrwanie. Rozsadza go amerykańsko-chińska rywalizacja hegemoniczna, w której obaj aktorzy na dłuższą metę chcą świata innego niż obecny. Niedorozwój polskiej myśli strategicznej (i w ogóle rozumu politycznego) sprawia, że pozornie odległe kwestie, takie jak konflikt na Zachodnim Pacyfiku, traktowane są jak egzotyczne ciekawostki – do czasu, gdy ich skutki zaczną być bezpośrednio odczuwalne. Ten czas jest już blisko, co unaocznia ujawnienie się fundamentalnych konsekwencji owego procesu w Europie, której wiodące potęgi coraz wyraźniej wpisują się w przygotowania do nowego rozdania międzynarodowego.
Ku europejskiemu supermocarstwu
Zarówno Niemcy, jak i Francja udzieliły w ostatnich dniach ofensywnej odpowiedzi na politykę Donalda Trumpa wobec UE. Wizje przedstawione przez szefa dyplomacji Republiki Federalnej Niemiec, Heiko Maasa, i prezydenta Emmanuela Macrona różnią się, tak jak interesy obu krajów. Omawiali je w ostatnich dniach na łamach Nowej Konfederacji prof. Bogdan Góralczyk i dr Witold Sokała. Mają jednak te pomysły kluczowe cechy wspólne. Po pierwsze, silna i suwerenna – czyli najpewniej federalna i supermocarstwowa – Europa, samodzielna strategicznie, z własną armią i instytucjami władzy finansowej i strukturalnej (fundusz walutowy, system rozliczeń bankowych). Po drugie, sprzeciw wobec jednostronnej polityki amerykańskiej. Po trzecie, redefinicja relacji transatlantyckich na znacznie bardziej równoprawnych zasadach.
Musimy się więc liczyć z tym, że w ciągu kilku lat Unia Europejska w ten czy inny sposób przekształci się w państwo lub podobną państwu hybrydę
Dlaczego tym razem mielibyśmy traktować te pomysły poważnie, skoro w przeszłości niewiele z nich wychodziło? Jak słusznie wskazuje Sokała – dlatego, że wygłasza je nowe pokolenie europejskich decydentów, w nowych okolicznościach strategicznych: „Dzisiejsi politycy z Francji i Niemiec raczej już wiedzą, że jeśli chcą zachować wpływ na bieg spraw regionalnych i globalnych, muszą zbudować w Europie bardziej sprawiedliwy, a zarazem efektywny rynek, nowocześniejsze (czytaj: bardziej odporne na ksenofobię i populizm) społeczeństwo, przywrócić zaufanie mechanizmom demokratycznym, a wreszcie – porządnie zabezpieczyć ów twór od zewnątrz”.
Dodajmy, że odmienność kontekstu strategicznego ma trzy zasadnicze wymiary. Pierwszy, to nowa faza – galopującej już – erozji ładu światowego. Uosabia ją Donald Trump, jednostronnie zrywający porozumienia, wywołujący konflikty, ostentacyjnie lekceważący kolegialne instytucje. Jego polityka już powoduje szukanie przez inne potęgi równoważników dla (względnych) strat, które zadają im USA. Stąd na przykład ostatnie zbliżenie UE z Chinami i z Turcją. Drugi, to trwający już dekadę wielowymiarowy kryzys Unii. Dla wszystkich poważnie myślących o jej przyszłości jest już jasne, że w obecnym kształcie ma ona malejące szanse na przetrwanie i potrzebne są głębokie zmiany. Trzeci, to – po raz kolejny – doświadczenie rosnącej potęgi Chin. Po licznych próbach wykorzystania Pekinu do swoich celów (w tym równoważenia polityki USA) decydenci zachodnioeuropejscy widzą, że już teraz występując w imieniu państw narodowych są za mali i za słabi, żeby uniknąć rozgrywania przez nowe supermocarstwo. Wedle wszelkich prognoz, problem będzie narastał. Federalizacja dałaby skokowy wzrost negocjacyjnej mocy Europy.
Oczywiście, jak każde ambitne przedsięwzięcie, i to ma szanse niepowodzenia. Przeszkód jest wiele: tyrania status quo, wzrost eurosceptycyzmu, liczne rozbieżności interesów. Również USA raczej nie będą bezczynnie przyglądać się powstawaniu nowego konkurenta czy zbyt silnemu zbliżeniu UE z Chinami. Ale lekceważenie możliwości powstania europejskiej federacji byłoby dziś bardzo nieroztropne. Zwłaszcza, że ostatnie wystąpienia Maasa i Macrona dowodzą znacznego postępu w usuwaniu jednej z największych barier, jaką była przepaść między pomysłami francuskimi i niemieckimi.
Zła wiadomość dla Polski
Musimy się więc liczyć z tym, że w ciągu kilku lat Unia Europejska w ten czy inny sposób przekształci się w państwo lub podobną państwu hybrydę. Jak również z tym, że porażka tego nowego federalizmu przyniesie faktyczny (mniejsza teraz o to, czy także formalny) rozpad Wspólnoty. Są też poważne i rosnące – teraz już coraz częściej otwarcie wyrażane w debacie – wątpliwości co do dalszego trwania NATO i Światowej Organizacji Handlu. Wiele wskazuje na to, że świat jaki znaliśmy, ma się ku końcowi.
To zła wiadomość dla Polski. Obecny porządek – przy wszystkich jego słabościach – przyniósł nam wielkie korzyści, na czele z bezpieczeństwem i dobrobytem. Łatwość, z jaką przyszły, uśpiła dominujące w Polsce elity, wbijając je w niesłuszną pychę na tle cudzych przede wszystkim osiągnięć. Słabo rozumiejąc świat i grzęznąc w próżnych sporach, są one więc dziś źle przygotowane do ambitnego kierowania dużym krajem. Jednocześnie, nasz status przedmieścia Zachodu opiera się w przeważającej mierze na zewnętrznym kapitale i zewnętrznych gwarancjach bezpieczeństwa. Źródła siły własnej są wciąż słabe.
Sterowne państwo i silną armię można zbudować w ciągu kilku lat. Większym problemem niż (służący za dyżurną wymówkę) rzekomy brak pieniędzy jest deficyt woli politycznej i olbrzymie marnotrawstwo
Nie powinniśmy jednak panikować. Do jakiejkolwiek tragedii jest jeszcze daleko. A Polska ma w nadchodzącym, nowym rozdaniu międzynarodowym poważne atuty i może na nim zyskać. Mówiąc Jackiem Bartosiakiem, mamy niezły „hardware”, czyli położenie geopolityczne, i bardzo słaby „software”: państwo i politykę. Lokalizacja w „bramie Heartlandu”, na styku Wschodu i Zachodu, europejskich nizin i Wielkiego Stepu bywa przekleństwem, ale może być i błogosławieństwem. To położenie kluczowe z punktu widzenia Niemiec i Rosji, Szwecji i krajów wyszehradzkich, ważne także dla USA i Chin. Niedocenianie go jest lustrzanym błędem przeceniania: Polska to niepomijalny i ważny czynnik w każdym ładzie europejskim.
Problem w tym, że w dziedzinie „oprogramowania” ostatnie 30 lat zostało niemal zmarnowane. Kalekie, bezmózgie państwo, słaba armia, dyplomacja oscylująca między przedstawianiem odnośnych decyzji mocarstw zachodnich jako historycznych sukcesów lokalnych elit, a podobnie beztreściowym – w drugą stronę – „wstawaniem z kolan”, rachityczność własnego kapitału, nauki i techniki – to problemy dobrze znane zainteresowanym. Nierozwiązane, spowodują, że w nowym rozdaniu będziemy grać poniżej swoich możliwości. Być może znów wystąpimy w roli listka, targanego to w jedną, to w drugą stronę przez wiatry historii. Na panikę jest za wcześnie, ale na mobilizację – już całkiem późno.
Skończyć z bezzębnym neoimperializmem
Na leninowskie „co robić” odpowiedź jest więc trzyczęściowa. Po pierwsze, jak najszybciej nadrabiać zaległości w dziedzinie „software’u”, czyli wszelkiego typu zasobów – i zdolności ich mobilizacji – tworzących międzynarodową siłę kraju. Ze szczególnym naciskiem na państwo i wojsko, ale też wspomniany kapitał finansowy i naukowo-technologiczny. Sterowne państwo i silną armię można zbudować w ciągu kilku lat. Większym problemem niż (służący za dyżurną wymówkę) rzekomy brak pieniędzy jest deficyt woli politycznej i olbrzymie marnotrawstwo. Podobnie ma się rzecz z naprawą – zasługującego na osobne potraktowanie – aparatu dyplomatycznego. W pozostałych sprawach można w ciągu kilku lat zrobić przynajmniej stopniowy postęp.
Polska potrzebuje zarówno USA, i UE, silnej pozycji w Europie Środkowo-Wschodniej, jak i maksymalnego wykorzystania szans, które daje wzrost znaczenia Chin
Po drugie, potrzebujemy nowej polityki zagranicznej. Opartej z jednej strony na doktrynie, jasno definiującej interes publiczny w zmieniającym się świecie, z drugiej – na permanentnej, drobiazgowej analizie szans i zagrożeń, wariantowych kalkulacjach możliwych scenariuszy. Z trzeciej – na przemyślanym zarządzaniu personelem dyplomatycznym, urzędniczym, analitycznym.
Nawet dotychczasowe, a więc bardzo korzystne, realia unijne obnażają elementarne braki w tych sferach. Gdy pojawiają się konkretne niebezpieczeństwa, jak w przypadku stoczni czy pracowników delegowanych, zawodzi tak system wykrywania i opisu zagrożeń, jak i przeciwdziałania im. Dezorganizacja wychodzi z poziomu konstytucyjnego (dwugłowa egzekutywa) i rządowego, z beznadziejnie słabym centrum rządu, z czterema głównymi departamentami ds. europejskich, dysfunkcjonalnie rozdzielonymi między trzech wiceministrów.
Tak więc jedną kwestią jest naprawa narzędzi, a drugą – umiejętność korzystania z nich. Jeśli Polska ma być poważnym graczem, musi wyjść poza inercyjne hasła w rodzaju „płynięcia w głównym nurcie”, „wstawania z kolan”, czy „silnej Polski w silnej Europie”. Musi zacząć wypełniać je treścią. A więc przekuwać na wielość konkretnych programów i projektów, uczestnictwa w niezliczonych debatach, propozycji i działań lobbystycznych.
Możemy musieć wkrótce zdecydować, czy przystąpić do nowej, głębiej zintegrowanej Unii Europejskiej, czy nie
Powinniśmy odejść od oscylowania między ostentacyjnym antyamerykanizmem a eurosceptycyzmem. Tak samo jak między bezzębnym, pastiszowym neoimperializmem regionalnym, a zarzucaniem polityki środkowoeuropejskiej. Również między – widocznym nawet w obrębie jednej kadencji – chaotycznym sinoentuzjazmem a sinosceptycyzmem. Akcenty mogą rozkładać się różnie w zależności od tego, która partia rządzi, ale Polska potrzebuje zarówno USA, i UE, silnej pozycji w Europie Środkowo-Wschodniej, jak i maksymalnego wykorzystania szans, które daje wzrost znaczenia Chin. Frontowe położenie powinno skłaniać – zwłaszcza w niespokojnych czasach – nie do stawiania na jednego konia, ale do „zarzucania kotwic, gdzie się da”, jak to określił Olaf Osica. W konfliktach między najważniejszymi dla nas graczami powinniśmy być bierni tak długo, jak się da; starać się opowiadać jako ostatni.
Po trzecie, możemy musieć wkrótce zdecydować, czy przystąpić do nowej, głębiej zintegrowanej Unii Europejskiej, czy nie. Alternatywy są wykuwane już teraz, na niezliczonych spotkaniach, debatach, w kolejnych „dealach” i specjalistycznych artykułach. To ta krzątanina zadecyduje o ich finalnym kształcie. Aktywność Polski jest tu – z powyższych względów – minimalna. To do siebie powinniśmy więc przede wszystkim kierować pretensje, gdy pomysły na nową Europę przybierają (jak w wizjach Macrona, czy, do pewnego stopnia, Komisji Europejskiej) mało korzystny dla nas kształt, a kraje „Trójmorza” lgną w spornych sprawach raczej do zachodnich stolic niż do Warszawy. Pustkę można jednak wypełnić, a braki – nadrobić.
Czytam głosy oburzenia na słowa, że Polska po 89 roku straciła niezależność gospodarczą. A przecież nasza współpraca z ZSRR przed rokiem 89 była obustronnie korzystna. My dawaliśmy ZSRR mięso, a w zamian za to ZSRR brał od nas masło, żyto i owoce 😂
W polityce historycznej PiS dostrzegam próby promowania kilku postaci, które poparły tę partię – mówi politolog Antoni Dudek.
Rzeczpospolita: Czy braciom Kaczyńskim należałaby się specjalna tablica w Stoczni Gdańskiej upamiętniająca ich udział w wydarzeniach Sierpnia’88?
Prof. Antoni Dudek, politolog, były członek Rady Instytutu Pamięci Narodowej: Jest faktem, że w trakcie tego strajku w Stoczni Gdańskiej obaj bracia byli obecni…
Rzeczywiście udział Jarosława i Lecha Kaczyńskich w Sierpniu był tak istotny?
…ale upamiętnianie tego w formie specjalnej tablicy było kuriozum, z którego prezes PiS natychmiast zdał sobie sprawę. W 1988 r. obaj bracia odgrywali istotną rolę w kierownictwie wałęsowskiej Solidarności, ale wciąż była to rola drugoplanowa. Do ścisłej czołówki Lech wszedł na początku 1989 r., gdy znalazł się w solidarnościowej delegacji prowadzącej rozmowy w Magdalence, a Jarosław w kilka miesięcy później, gdy Wałęsa zlecił mu prowadzenie – wraz z bratem – rozmów sondażowych z ZSL i SD nt. koalicji rządowej.
Wspomniał…
View original post 2 038 słów więcej
Earl drzewołaz 